Kuća prote Jovana Pavlovića je jedini primerak sačuvane balkanske profane arhitekture u gradu i potiče iz 1846. godine. Nalazi se u ulici Masarikova br. 3 u Šapcu. Posle 1863. godine, protina udovica kuću prodaje i ona do danas menja više vlasnika. Dugi niz godina u njoj je bila smeštena poznata poslastičarnica “Lipa”.
U vreme kada su opštinske vlasti grada tražile poviljno rešenje za zgradu Šabačke gimnazije, prota je ponudio svoju kuću, ali je taj predlog odbijen zbog malog prostora koji je brojao tri sobe na spratu, kuhinju i kong, a u prizemlju dve sobe, kuhinju i kong. Na spratnom delu sačuvan je raspored prostorija. Objekat ima blago izduženu pravougaonu osnovu sa ulazom na bočnoj fasadi. Ulična fasada ima na spratnom delu niz od tri prozorska otvora koja su međusobno odvojena naglašenim, jednostavnim pilastrima. Krov je blagog pada, sa ćeramidom kao pokrivačem.
Inače, prota Jovan Pavlović bio je izizetno uče čovek svog vremena: imao je biblioteku od preko 1.500 naslova, koja je bila primer privatne šabačke biblioteke u 19. veku, pored biblioteke gospodar Jevremove ili dr Antona Grodera. Prota Pavlović je pisao i prevodio: prvi je prevodilac Miltonovog Izgubljenog raja, kao i drugih književno-crkvenih dela sa nemačkog jezika. Vuka Karadžićga je smatrao jednim od prvih sveštenika u Srbiji, pa ne čudi što ga je Jevrem Obrenović uzeo za svog pridvornog sveštenika. Markantnog izgleda i vrlo rečit, često je bio mecena mladim umetnicima.
Prota je bio u pratnji kneza Miloša kada je 1835. godine išao u Carigrad. Divno je govorio i na krunisanju ruskog cara Nikolaja, pasu ruski zvaničnici tržili njegov govor da ga celog zlatnim slovima uklešu u kamen u crkvi. Društvo srpske slovesnosti izabralo ga je za svog dopisnog člana 1842. godine.
Ličnost kakva je bio prota Jovan Pavlović, poznata i uvažena u nacionalnim okvirima, blagodetna je i uticajna i u svojoj sredini: pokretač je Čitališta (najstariji član Čitališta šabačkog, član apelator konzistorije, kako se potpisivao), zaslužan za početak pozorišnog života i sakupljanje prve muzejske zbirke – sve pod krovom Čitališta.
Adresa: Masarikova 3
